Mimo że mamy XXI wiek, wciąż zaburzenia psychiki są tematem tabu. Znamy ogólnikowo depresję, którą utożsamiamy z pogorszeniem nastroju, znamy nerwicę – którą z kolei kojarzymy głównie ze stresem. Mało co wiemy o zaburzeniach lękowych, za których przejaw uznajemy atak paniki. Tymczasem lęk ma różne odcienie. O nich opowiada psychiatra Tim Cantopher w nie tak dawno wydanej (w 2019 roku) książce Jak nie bać się żyć. Sztuka panowania nad lękiem. W Polsce pozycja ta pojawiła się na rynku wydawniczym w ubiegłym roku za sprawą Kompanii Mediowej.
Lęk jako nieprzemijające uczucie
Autor opisuje przykłady zaburzeń lękowych poprzez historie swoich pacjentów i w ten sposób przybliża nam cechy charakterystyczne dla postaw lękowych i sposoby ich zmniejszenia/leczenia. Zaznacza, że pewien poziom niepokoju jest w niektórych momentach życia niezbędny, gdyż pomaga nam podejmować przemyślane decyzje, pomaga reagować – problem pojawia się wówczas, gdy ciągły niepokój bez określonej przyczyny utrudnia życie. Co ciekawe, z lękiem jako nieprzemijającym uczuciu zmaga się aż jedna na dwadzieścia osób.
Jaki to lęk i skąd się bierze?
Oprócz zespołu lęku uogólnionego autor wspomina także o nerwicy społecznej, zaburzeniach lękowych w postaci fobii, zespole lęku napadowego, agorafobii, zaburzeniach lęku społecznego oraz o lęku przed chorobami. Szeroki wybór, prawda? Każdy chory może zmagać się więc z innym lękiem. Oczywiście większość tego typu problemów wynika ze złych doświadczeń w dzieciństwie, z nieodpowiednich wzorców. Lęk nie jest więc częścią osobowości, ponieważ osobowość kształtuje się przez cały czas. Lęk jako zbyt mocna odpowiedź ciała migdałowatego na to, co dzieje się w otoczeniu, nie jest stałą cechą charakteru. Ten zniekształcony odbiór rzeczywistości można zmienić. I na tym skupia się właśnie Tim Cantopher w swojej książce.
Lęk w ciele i umyśle
Autor zdecydowanie przeciwstawia się kartezjańskiemu podziałowi na ciało i umysł. W końcu reakcje ciała są powiązane z tym, co dzieje się w umyśle. Szereg chorób fizycznych, od chorób serca, zawałów, poprzez „mniej poważne” stany zapalne, może zatem wynikać z nadmiernego odczuwania niepokoju oraz stresu. I w drugą stronę – dbanie o zdrowie, a w tym ćwiczenia fizyczne, mogą wpłynąć na poprawę samopoczucia i zniwelowanie niepokoju.
Technologia a zaburzenia lękowe
Autor wspomina również o triadzie depresyjnej. Zwraca uwagę na to, że przeniesienie dużej części życia do świata wirtualnego MA wpływ na pojawianie się zaburzeń lękowych i depresji u młodych osób. Niestety na skutek tego, że o wiele łatwiej jest napisać coś niemiłego, niż powiedzieć w twarz, młodzież coraz bardziej uzależnia się od cudzych opinii, które czytają o sobie w mediach społecznościowych. Dopiero kolejne pokolenie odczuje to wszystko w problemach z budowaniem relacji.
Jak nie dać się lękowi?
Czy autor wskazuje, na czym polega sztuka panowania nad lękiem? Oczywiście najważniejsza jest wizyta u psychologa/psychiatry. W książce znalazł się także szeroki opis poszczególnych terapii stosowanych w leczeniu psychologicznym. Czytelnik dowie się, na czym polega terapia poznawczo-behawioralna, terapia poznawczo-analityczna, terapia akceptacja i zaangażowania, praktyka uważności. Obok tego warto próbować odnaleźć spokój i pogodę ducha poprzez uzyskanie równowagi między pracą a życiem prywatnym, między własnymi potrzebami a potrzebami innych ludzi. Co według niego najważniejsze: aby kontrolować niepokój, musimy trochę odpuścić. Proponuje też powoli, małymi kroczkami stawać naprzeciwko tego, co wywołuje lęk. Unikanie nie jest bowiem dobrą strategią, dlatego autor podaje sposoby na to, jak przerywać ciąg negatywnych myśli. Tim Cantopher mówi też o ludziach toksycznych, o fake newsach i o niepotrzebnym rozczytywaniu się w negatywnych informacjach. Pojawia się wątek o tym, dlaczego ocenianie innych i siebie jest niekorzystne, a także o tym, dlaczego stosujemy podwójne standardy.
To nie recepta na lęk, ale…
To książka, która przynosi czytelnikowi solidną garść naukowych informacji wraz z praktycznymi przykładami. Nie jest to pełna recepta na to, jak zwalczyć lęk. Z pewnością wskazówki będą przydatne osobom, które chcą w końcu przestać się zamartwiać, przejmować opiniami innych. Tym, których te problemy nie dotyczą, książka pomoże zrozumieć osoby z zaburzeniem lękowym: być może to ktoś z Twoich bliskich?
- Cytaty na grafikach pochodzą z książki Jak nie bać się żyć. Sztuka panowania nad lękiem.