Prawdopodobnie nie zainteresowałabym się tą książką, ba, nigdy bym na nią nie trafiła, gdyby nie popularność, jaką zdobył serial stworzony na jej podstawie. Wprawdzie nie widziałam go, ale byłam ciekawa, co w fabule jest takiego, że spotkało się z taką pozytywną odpowiedzią oglądających. Wiadomo, że zawsze zachodzą jakieś modyfikacje akcji podczas przenoszenia jej z książki na grunt filmowy, ale trzon pozostaje ten sam. A więc sięgnęłam po Gambit królowej Waltera Tevisa, amerykańskiego pisarza, który książkę tę stworzył w… 1983 roku – a na polski rynek wydawniczy wprowadziło ją Wydawnictwo Czarne raptem dwa lata temu.
Książka Gambit królowej – talent i szczęście
Pewnie każdy wie, że chodzi o szachy. To właśnie ta gra staje się wielką miłością Beth, dziewczynki z sierocińca. Zupełnie przypadkowo odkrywa, że posiada wielki talent, który na szczęście może rozwijać. I to naprawdę na szczęście, bo wychowankowie domów dziecka zazwyczaj długo muszą pracować na to, aby w końcu ich życie zaczęło wyglądać tak, jak sobie wymarzyli. I często nawet to się nie udaje. Beth „się poszczęściło”, ale nie oznacza to codzienności pełnej kolorów. Pojawia się bowiem uzależnienie: najpierw od środków uspokajających/odurzających, potem od alkoholu.
Destrukcyjne zachowania
Temat uzależnienia – choć mógłby zostać ciekawie rozwinięty – jest jedynie lekko zaznaczony. Właściwie płytko sprowadzony do sięgania po kolejną butelkę, z pominięciem całej kwestii psychologicznej z tym związanej. A szkoda. Książka Gambit królowej kwestię destrukcyjnych zachowań mogła bowiem jeszcze bardziej wykorzystać, aby wciągnąć czytelnika w akcję. Zastanawiałby się on niejeden raz, czy młoda dziewczyna poradzi sobie sama z uzależnieniem. Wiemy, że sprawa nie jest zwykle tak prosta i często samodzielne wyjście z nałogu jest niemożliwe. Tu poszło jak z płatka. I dlatego właśnie wiele osób może uznać, że zostało to spłycone do maksimum i niewiele wnosi do samej fabuły książki.
Emocje i marzenia
Niemniej książka Gambit królowej emocji i uczuć pokazuje wiele. To strach związany z pierwszymi szachowymi zawodami w szkole poza sierocińcem. To samotność nie tylko w domu dziecka, ale także potem, po trafieniu do rodziny adopcyjnej. To podekscytowanie pierwszymi sukcesami, zawzięcie i pasja widoczna na każdym kroku.
Czy marzenie – zostanie światową mistrzynią szachową – jest możliwe do realizacji? Czy przeszkodzi w tym nałóg, nieszczęśliwa miłość? Śledzimy krok po kroku partie szachowe, zarówno te zwycięskie, jak i przegrane przez Beth. I nie trzeba tutaj samemu grać w szachy (choć lepiej znać nazwy figur oraz wiedzieć, jak się poruszają), aby poczuć te emocje związane z rywalizacją, z chęcią odniesienia sukcesu. I to sukces autora – że udaje mu się przenieść czytelników prosto na widownie, gdzie rozgrywają się turnieje, i zwiększać napięcie aż do ostatnich zawodów…